Kunst en filosofie als basisvaardigheden

Kunst en filosofie zouden een veel grotere rol moeten spelen in het onderwijs. Niet alleen het ene uurtje tekenen en muziek in de week en filosofieles voor de plusklas, maar het zou de basis moeten zijn omdat het van essentieel belang is voor de ontwikkeling. Een programma dat kinderen uitdaagt, bewust maakt en hun talenten ontwikkelt. Ook voor kinderen die menen 'niet creatief te zijn'. Vergeet niet dat iedereen geboren wordt als natural genius. (https://ideapod.com/born-creative-geniuses-education-system-dumbs-us-according-nasa-scientists/)

Zelfkennis

Door kinderen in contact te brengen met diverse kunstvormen leren ze vanuit verschillende perspectieven naar de wereld te kijken. Bij kunst gaat het niet om 'goed' of 'fout', maar gaat het om de beleving, de 'zijns ervaring'. Dat sluit goed aan bij de wereld van het kind, dat openstaat, zich verwondert en nieuwsgierig is. Het natuurlijke inlevingsvermogen van een kind wordt verder ontwikkeld evenals het reflecterend vermogen. Niet alleen door zelf bezig te zijn met kunst maken, maar ook kunst ontvangen. Het is leerzaam om te ontdekken wat een kunstenaar met zijn werk wil zeggen en vervolgens te onderzoeken wat dat met jezelf doet. Deze spiegel geeft inzicht in wat belangrijk is voor je, in intrinsieke motivatie,  persoonlijke waarden en dus in wie je zelf bent. Zelfkennis is een eerste vereiste voor zelfvertrouwen en voor talentontwikkeling. Weten wie je bent en vooral ook wie je niet bent.

Een kunstenaar wil iets overbrengen en kan daarmee de verbinding maken naar de ontvanger, die geraakt wordt (of niet). Iets heel mooi kunnen tekenen is nog geen garantie voor een kunstwerk, de vraag is of de ontvanger het voelt. Met welke thema's voelt iemand zich verbonden? Universele thema's, zoals bijvoorbeeld eenzaamheid of liefde worden bespreekbaar gemaakt met kinderen. Moeilijke onderwerpen die -door er over te filosoferen- uit de taboesfeer komen. Muziek leent zich ook heel goed hiervoor. Veel rappers hebben poëtische teksten geschreven over moeilijke thema's en deze kunnen een mooi startpunt zijn om kinderen op een andere manier zelf na te laten denken. De uitwisseling van gevoel en ervaring leidt tot begrip voor de ander en doet iets met de harmonie in een groep. 

Leren voelen

'Worden wie je bent', en 'volg je hart' zijn loze kreten zolang leren georganiseerd wordt van buiten naar binnen: "ik vertel jou wat je moet leren". Om 'je hart te volgen' of te doen wat je van binnen voelt, is het wel van belang dat je geleerd wat er in je leeft! Kunst en filosofie zijn speelse manieren om bewust te verbinden met gevoel, te ervaren wat er van binnen leeft, en dit uit te dragen. Ieder mens is uniek maar hoe kan een kind authentiek leven zolang het gemeten wordt langs dezelfde meetlat? Meetbare criteria en gemiddelden zijn de basis waarop hun waarde en toekomst wordt bepaald. Een kind kan zo al op jonge leeftijd een stuk van zijn eigenwaarde verliezen wat geen recht doet aan de begaafdheid en het welzijn van kinderen. De ontdekkingstocht van zelfkennis zou centraal mogen staan. Kunst en filosofie als basisvaardigheden geven daarvoor nieuwe invalshoeken en een ander perspectief, zorgen voor creativiteit en inspiratie en, het belangrijkste misschien, levensvreugde. 

tekst&beeld: Barbara le Noble (oorspronkelijk geschreven in 2015, bewerkt 2022)